Szklany sufit języka

Szklany sufit języka, Anna Frajlich, Sławomir Jacek Żurek

Anna Frajlich – poetka emigracyjna, slawistka. Urodziła się 10 marca 1942 roku w osadzie Katta Tałdyk koło Osz w Kirgistanie (wówczas ZSRR). Przyszła na świat jako dziecko pary Żydów lwowskich, którzy wyjechali w głąb Związku Radzieckiego (wrócili do Polski w roku 1946). Młodość spędziła w Szczecinie, tam też zdała maturę (1960). Debiut prasowy w roku 1958 w „Głosie Szczecińskim” i w „Naszym Głosie” (polskojęzyczny dodatek do żydowskiego dziennika „Fołks-Sztyme”). W latach 1960-65 studiowała polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (praca magisterska o Stanisławie Brzozowskim). Po studiach była sekretarką niewidomego pisarza Jacka Szczygła, a następnie, do roku 1969, pracowała pod jego kierunkiem w redakcji pisma „Niewidomy Spółdzielca”. Przełomowym czasem w jej biografii, podobnie jak w życiu sporego odłamu polskiej inteligencji, była narastająca od wojny izraelsko-arabskiej w roku 1967 fala odgórnie inspirowanego i sterowanego antysemityzmu, określana potocznie mianem „Marzec 1968”. W wyniku tej antysemickiej kampanii pod koniec roku 1969 Frajlich wyemigrowała z mężem, inż. Władysławem Zającem i malutkim synem najpierw przez Wiedeń do Rzymu, a następnie do Nowego Jorku. Pracowała jako lektorka języka polskiego na uniwersytecie stanowym Stony Brook, a także w laboratorium epidemiologicznym nowojorskiego Centrum Krwiodawstwa [Kimbell Research Institute] (1971–1975). Od roku 1972 publikowała wiersze w londyńskich „Wiadomościach”. W latach 1977–1981 współpracowała z rozgłośnią polską Radia Wolna Europa. Od roku 1982 wykłada literaturę polską na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. W roku 1991 obroniła pracę doktorską na slawistyce New York University. W latach 1995–2003 była egzaminatorką i konsultantką tłumaczy sądowych. Wydała 9 tomów poezji. Są w nich wiersze liryczne, często erotyczne, ponadto utwory podejmujące w różnych aspektach temat emigracji, traumatyczne poczucie odrzucenia, przezwyciężane dzięki kontaktowi z językiem ojczystym, który jest tworzywem tej poezji i przywraca poczucie więzi z utraconą ojczyzną. Wiele wierszy Frajlich w ciekawy, krytyczny sposób porusza aktualne problemy krajowe, widziane z perspektywy emigracyjnej. Dużą rolę odgrywają w tej poezji obrazy i inne dzieła sztuki, będące dla autorki źródłem inspiracji i pretekstem do formułowania pytań filozoficznych. Laureatka nagrody Fundacji Kościelskich (1981) , nagrody Fundacji Władysława i Nelly Turzańskich (2003) oraz Nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (2015). „Jej literackie korzenie tkwią głęboko w kulturze polskiej, żydowskiej i amerykańskiej, ale to w języku polskim odnajduje przystań i przynależność” – napisano w komunikacie jury ostatniej z wymienionych nagród. Odznaczona krzyżem kawalerskim Orderu Zasługi RP (2002). Honorowy ambasador Szczecina (2007).