Szymborska. Szkice do portretu

Szymborska. Szkice do portretu, Krystyna Pietrych

Książka Krystyny Pietrych Szymborska. Szkice do portretu to niezmiernie ciekawa propozycja odczytania na nowo poezji autorki Końca i początku, osadzająca twórczość w kontekstach biograficznych, by ukazać ścisły splot poezji i życia, poczynając od juweniliów po utwory ostatnie. Całość składa się z dwóch części, proponujących odrębne rozwiązania koncepcyjnie i problemowe, a zarazem wzajem uzupełniające się. Z pierwszej, obejmującej trzy pierwsze rozdziały, wyłania się złożony i wieloaspektowy portret Szymborskiej – kobiety i poetki. Opowieść o życiu noblistki dopełniaj wiersze, tyleż prywatne, co uniwersalizujące indywidualne doświadczenie. Autorka, sięgając do faktografii, wybiera z niej fragmenty o decydującym o przyszłości poetyckiej znaczeniu, jak np. zarzut awangardowego niezrozumialstwa, doświadczenie socrealizmu, doznanie osobistej straty. Fakty z życia i twórczość poetki ukazywane są w szerokiej perspektywie, która pozwala wydobyć ciągłość procesu twórczego, związanego z prywatnym i pokoleniowym doświadczeniem Szymborskiej. Pierwsze trzy rozdziały mają otwarty na wszystkich, w dużej mierze popularnonaukowy charakter – prowadzą biograficznym kluczem przez poezję autorki Soli, pokazując jej różnorodność i związek doświadczenia życiowego z artystycznymi wyborami.

Na drugą, symetryczną objętościowo część książki składają się kolejne trzy rozdziały, Dominuje w nich podejście problemowe, wynikające z pytań o rzeczy zasadnicze: o miejsce człowieka w poetyckim świecie i jego antropologiczny wymiar, o relację człowiek–zwierzę i ekokrytyczną empatię; o figurę „małej dziewczynki” czy „mistrzyni”, która w tej poezji staje się znakiem ludzkiej kondycji; o rolę snu i śnienia w poezji i życiu poetki. O ile w pierwszej części książki dominuje spojrzenie z lotu ptaka na poezję Szymborskiej, a poetyka stanowi dyskretne tło rozważań, o tyle w drugiej pojawiają się analizy poszczególnych wierszy, a tym samym pokazany zostaje kunszt poetycki Szymborskiej.

W efekcie powstaje autorski „szkic do portretu” poetki – znacząca, uważna i empatyczna opowieść o poezji i egzystencji Szymborskiej. Rolę najważniejszych światopoglądowych drogowskazów pełnią tu kategorie, takie jak dar, zdumienia, żart, zachwyt czy rozpacz. Książka naukowo niezmiernie kompetentna, napisana w sposób zajmujący i przystępny, zapraszająca do lektury szersze grono także nieprofesjonalnych czytelników.

Uzupełnieniem publikacji są zdjęcia z życia Wisławy Szymborskiej (m.in. odręcznie napisanej ostatniej prośby skierowanej do Michała Rusinka).