Jak rozpoznać, czy związek się rozpada?

Badania Gottmanów pokazują, że brak konfliktów nie zawsze oznacza zgodę. To, że para rzadko się kłóci, nie jest jednoznacznym dowodem na zdrową relację. W jednym ze swoich eksperymentów naukowcy obserwowali partnerów w specjalnym „laboratorium miłości” – mieszkaniu, w którym analizowali ich codzienne interakcje. Po latach badań doszli do jednego wniosku: to nie kłótnie są największym zagrożeniem dla związku. Najgroźniejsza jest emocjonalna obojętność, którą nazwali „pozorną zgodnością”.

Gottmanowie zauważyli, że w związkach, w których ludzie się nie kłócą, często znikają też inne emocje – radość, ekscytacja, troska. Jeśli nie ma konfliktów, nie ma również konfrontacji, ale i prawdziwej bliskości. Partnerzy zaczynają się stopniowo wycofywać, a pewnego dnia budzą się obok kogoś, kto stał się im niemal obcy.

Cisza. Warto się w nią wsłuchać i odpowiednio wcześnie zauważyć, co oznacza. Najczęściej zaczyna się tam, gdzie wcześniej były zwierzenia, otwartość, prośby o wsparcie i wzajemne zainteresowanie. Zastępują ją rozmowy ograniczone do organizacyjnych ustaleń – co na kolację, kto odbierze dzieci, co trzeba kupić. Wspólne podejmowanie decyzji o filmie na wieczór czy planowaniu weekendu może sprawiać wrażenie, że wszystko jest w porządku, ale to tylko rutyna, nie bliskość.

Jak rozpoznać ten proces? Wystarczy zadać sobie kilka pytań:

• Czy wiesz, co ostatnio ekscytowało lub martwiło twojego partnera?
• Co jest dla niego teraz najważniejsze w życiu?
• O czym najczęściej myśli i co najbardziej go cieszy?

Jeśli twoje odpowiedzi pochodzą z dalekiej przeszłości, to znak, że dawno nie rozmawialiście szczerze.

Teraz zrób drugie ćwiczenie: zastanów się, komu najczęściej opowiadasz o swoich problemach w pracy, z kim się śmiejesz, kogo prosisz o radę. Czy na tej liście znajduje się twój partner? Jeśli nie, to może być sygnał ostrzegawczy.

Gottmanowie opisują zjawisko „emocjonalnej alienacji” – moment, gdy para jest fizycznie razem, ale psychicznie coraz dalej od siebie. To sytuacja, w której można czuć się bardziej samotnym obok partnera niż wtedy, gdy jest się samemu.

Mark i Annette, bohaterowie jednej z historii opisanych przez Gottmanów, byli małżeństwem od ponad dziesięciu lat i wychowywali ośmioletnią córkę. Z pozoru ich życie było uporządkowane i stabilne, ale w rzeczywistości ich związek był coraz bardziej napięty. Przestali czekać na wspólne wieczory, a ich rozmowy ograniczały się do spraw organizacyjnych. W najlepszym wypadku funkcjonowali jak współlokatorzy lub partnerzy biznesowi.

Gdy Mark zaproponował terapię, Annette zgodziła się bez większych emocji – „i tak nie mieli nic do stracenia”. Ich historia pokazuje, że rutyna może dawać poczucie bezpieczeństwa, ale potrafi też uśpić czujność. Stabilność przestaje być fundamentem, jeśli staje się tylko mechanizmem podtrzymującym codzienność, bez zaangażowania i troski.

To nie wielkie gesty podtrzymują miłość, ale codzienne, drobne wybory. W „Recepcie na miłość” znajdziemy konkretne sposoby, które pomagają odbudować zaangażowanie w związku – a historie par, które tego doświadczyły, pokazują, że nawet najmniejsze zmiany mogą mieć ogromny wpływ.

Weźmy przykład Sarah i Jake’a. Po latach wspólnego życia ich rozmowy ograniczyły się do spraw organizacyjnych: kto odbierze dzieci, co trzeba kupić, jakie rachunki opłacić. Jake czuł, że stali się jak wspólnicy w firmie, a nie partnerzy. Na terapii Gottmanowie zasugerowali im proste ćwiczenie – codziennie wieczorem mieli zadawać sobie jedno pytanie, które nie dotyczyło obowiązków. Początkowo było to niezręczne, ale po kilku dniach odkryli, że znów chcą się nawzajem słuchać. Sarah zdała sobie sprawę, że nie wie, o czym Jake ostatnio marzył, a on po raz pierwszy od dawna zapytał ją, co sprawiło jej radość.

Nie każda para potrzebuje rozmów – czasem wystarczy wspólne doświadczenie. Mark i Annette, którzy już niemal się poddali, pewnego dnia zdecydowali się na eksperyment terapeutyczny. Terapeuta zasugerował im, by zrobili coś kompletnie absurdalnego – urządzili bitwę na błoto w ogrodzie. Choć początkowo pomysł wydawał im się głupi, w końcu się przełamali. Po raz pierwszy od lat śmiali się do łez, a to jedno popołudnie przypomniało im, jak dobrze mogą się razem bawić. To stało się punktem zwrotnym – zaczęli świadomie wprowadzać do swojego życia nowe, spontaniczne aktywności.

Inna strategia sprawdziła się u Emmy i Toma. Ich problemem nie było milczenie, ale mechaniczna bliskość – przytulali się, całowali na powitanie, ale bez emocji. Gottmanowie zasugerowali im ćwiczenie „sześciu sekund” – każdy pocałunek i każde przytulenie miało trwać co najmniej sześć sekund. Efekt? Już po tygodniu czuli się bardziej połączeni, bo świadomie zatrzymywali się w tych momentach, zamiast traktować je jak automatyczny gest.

Nie czekaj, aż poczujesz pustkę – działaj, póki jeszcze możesz.

• Zmień sposób rozmów – zamiast „jak minął dzień?”, zapytaj: „co cię dziś zaskoczyło?” albo „co ostatnio sprawiło ci radość?”. Ciekawość to pierwszy krok do odzyskania bliskości.
• Przełam rutynę – spróbujcie czegoś nowego, choćby drobnej zmiany, jak wspólne gotowanie nowego dania, wyjście w nieznane miejsce czy zaplanowanie niespodzianki dla drugiej osoby.
• Dotykajcie się inaczej – zamiast mechanicznych pocałunków i przytuleń, spróbujcie „sześciu sekund”. To prosty sposób na odbudowanie intymności.

Gottmanowie podkreślają, że nie ma „związków idealnych”. Są tylko te, o które dba się wystarczająco dobrze, by nie zniknęły w ciszy. A dbałość zaczyna się od małych, codziennych gestów.

Julie i John Gottmanowie to jedni z najbardziej cenionych ekspertów w dziedzinie psychologii relacji. Przez ponad 40 lat badali mechanizmy, które decydują o trwałości miłości, prowadząc setki wywiadów i analizując nawyki par. Ich książki, oparte na twardych danych i realnych przykładach, pokazują, że miłość to nie kwestia szczęścia, ale świadomej pracy – takiej, która pozwala uniknąć najgroźniejszej pułapki: pozornego spokoju, w którym uczucia cichną, aż w końcu znikają.

Iza Sowa - Brand managerka, redaktorka i pasjonatka mądrych książek. Nie boi się zadawać trudnych pytań, wnikliwie poszukując odpowiedzi. Uwielbia rozmawiać z ludźmi, którzy napędzają ją do działania. Fascynuje się światem nastolatków, czerpiąc od nich energię, pasję i spontaniczność.