Prokrastynacja: Dlaczego zwlekamy i jak zacząć działać już dziś?

Czy kiedykolwiek spoglądałeś na swoją listę rzeczy do zrobienia i myślałeś: „Zacznę to jutro”? Jeśli tak, nie jesteś sam. Prokrastynacja dotyka nas wszystkich – bez względu na to, jak dobrze jesteśmy zorganizowani, czy jak ambitne cele sobie stawiamy. Nieustannie odkładamy na później zadania, które wydają się zbyt trudne, nudne lub po prostu nieodpowiednie na dany moment.

Ale czym tak naprawdę jest prokrastynacja? Dlaczego odkładamy rzeczy na później, mimo że wiemy, że prędzej czy później i tak będziemy musieli się z nimi zmierzyć? Autorka książki „Osiągnij Uptime” Laura Mae Martin, bazując na swoich doświadczeniach i badaniach, wyjaśnia, że prokrastynacja to nie kwestia lenistwa, lecz złożone zjawisko psychologiczne. Na szczęście można je zrozumieć i skutecznie zwalczyć.

Zrozumienie przyczyn prokrastynacji to pierwszy krok do pokonania tego nawyku. Timothy A. Pychyl, autor książki „Solving the procrastination puzzle”, wskazuje siedem cech zadań, które najczęściej wywołują w nas chęć ich unikania:

1. Zadanie jest nudne – powtarzalne czynności, takie jak obliczanie podatków czy porządkowanie dokumentów, z łatwością mogą nas zniechęcić.
2. Zadanie jest frustrujące – jeśli wymaga ono wielu poprawek lub zależy od innych osób, szybko tracimy do niego zapał.
3. Zadanie jest trudne – prace wymagające zaawansowanej wiedzy lub wysiłku intelektualnego często wydają się zbyt przytłaczające.
4. Zadanie jest niejasne – brak jasnego celu czy struktury sprawia, że nie wiemy, od czego zacząć.
5. Zadaniu brakuje struktury – jeśli zadanie nie ma wyraźnych etapów czy harmonogramu, łatwiej je odkładać.
6. Brak wewnętrznej motywacji – jeśli nie widzimy sensu w danym zadaniu, trudniej nam się za nie zabrać.
7. Brak głębszego znaczenia – zadania bez istotnego wpływu na nasze życie wydają się niewarte wysiłku.

Każde z tych wyzwań może zostać jednak przeformułowane, aby stało się bardziej znośne. Na przykład: jeśli zadanie jest nudne, spróbuj połączyć je z czymś przyjemnym, jak słuchanie muzyki. Jeśli jest niejasne, podziel je na mniejsze, bardziej konkretne kroki.

Laura Mae Martin zwraca uwagę, że kluczem do skutecznego działania jest umiejętność przewidywania własnych nastrojów i dopasowywania zadań do pory dnia.

Autorka podkreśla, że nie wszystkie godziny są sobie równe. Jeśli masz więcej energii rano, wykorzystaj ten czas na realizację najtrudniejszych zadań. Z kolei godziny, w których jesteś mniej efektywny, przeznacz na czynności rutynowe lub mniej wymagające.

Nazywane przez ekspertkę „godzinami mocy” momenty dnia, w których jesteśmy najbardziej produktywni, to idealny czas na zajmowanie się zadaniami wymagającymi pełnego skupienia. Zamiast planować pracę na godziny, w których zwykle czujesz się zmęczony, lepiej wybrać te, które odpowiadają twoim naturalnym rytmom energetycznym.

Strategią, która uprości planowanie jest pogrupowanie zadań w tzw. „dni tematyczne”. Polega to na przypisywaniu określonych dni tygodnia do konkretnych typów zadań, np.:

• Poniedziałki: planowanie tygodnia i zadania administracyjne.
• Wtorki: praca kreatywna.
• Środy: spotkania zespołowe.
• Czwartki: rozwój osobisty (np. szkolenia, nauka nowych umiejętności).

Dzięki temu twoje dni zyskują jasną strukturę, a mózg „uczy się”, jakie działania są przypisane do danej pory tygodnia.

Choć analizowanie przyczyn odkładania na później jest kluczowe w długofalowej walce z prokrastynacją, czasem po prostu musimy działać natychmiast. Oto pięć taktyk, które pomogą ci przełamać opór i ruszyć do przodu:

• Podziel zadanie na małe kawałki – zamiast myśleć o całym, przytłaczającym zadaniu, zacznij od czegoś małego, np. napisz pierwszy akapit raportu lub znajdź jeden artykuł do projektu.
• Zatrudnij swojego wewnętrznego asystenta – przygotuj narzędzia, które ułatwią ci rozpoczęcie pracy. Na przykład, jeśli chcesz napisać prezentację, otwórz program, stwórz pusty slajd i przygotuj potrzebne materiały.
• Przerwij w środku pracy – zamiast kończyć rozdział książki czy cały projekt, zatrzymaj się w połowie. Kiedy wrócisz, będzie ci łatwiej kontynuować zadanie, bo wiesz, co robić dalej.
• Ustal limit czasu – dodaj do zadań orientacyjny czas wykonania, np. „napisz maila – 7 minut”. Kiedy widzisz, że zadanie zajmuje mniej czasu, łatwiej jest je rozpocząć.
• Zagraj w grę z czasem – zmierz czas potrzebny na wykonanie nieprzyjemnych czynności, np. sprzątania. Odkryjesz, że zajmują one mniej czasu, niż myślałeś.

Zwalczanie prokrastynacji nie tylko zwiększa naszą produktywność, ale także redukuje stres i poprawia nasze samopoczucie. Zamienia chaos w kalendarzu na porządek.

Warto pamiętać, że odkładanie zadań na później często wynika z naszych obaw, a nie z braku zdolności. Zrozumienie własnych nawyków i wdrożenie odpowiednich strategii to klucz do skutecznego działania.

Zrób pierwszy krok już dziś. Jakie zadanie zalega na twojej liście od tygodni? Może warto się nim teraz zająć?

Anna Lach - brand managerka z pasją do budowania doświadczeń klientów. Wierzy, że książki to coś więcej niż produkty – to doznania, które łączą estetykę z emocjami. Uwielbia piękne okładki, szelest papieru i wciągające treści. Jej misją jest tworzenie strategii, które wzmacniają marki i budują relacje z czytelnikami.