Gospodarka wojenna w Królestwie Polskim w latach 1914-1918

Gospodarka wojenna w Królestwie Polskim w latach 1914-1918, Kołodziej Edward

W wyniku działań wojennych prowadzonych w latach 1914–1915 na terenie Królestwa Polskiego i Galicji przemysł i rolnictwo poniosły znaczne straty. W 1915 roku wywieziono do Rosji wyposażenie wielu zakładów przemysłowych. Ewakuujące się oddziały rosyjskie niszczyły drogi i infrastrukturę kolejową. Wcześniej, w październiku 1914 roku, duże zniszczenia w Królestwie spowodowały wycofujące się z guberni zachodnich wojska niemieckie. Dobrowolna i przymusowa ewakuacja ludności cywilnej do Rosji objęła ok. 1 mln osób. Spośród 1,1 mln oficerów i żołnierzy zmobilizowanych na terenie Królestwa Polskiego do wojska carskiego większość także znalazła się w Rosji. Zniszczenia w pierwszym roku wojny i wojenna gospodarka państw centralnych w Królestwie Polskim spowodowały, że w 1918 roku odłogiem leżało 4,5 mln ha ziemi uprawnej, a straty żywego inwentarza sięgały od 37 do 60%. Straty przemysłu polskiego tylko w 4% wynikały z działań wojennych; ogromną ich większość spowodowały działania wojskowych i cywilnych administracji: niemieckiej – 56%, austro-węgierskiej – 22% i rosyjskiej – 18%. *** W związku z setną rocznicą Wielkiej Wojny (1914–1918) zainteresowanie badaczy jej dziejami przeżywa renesans. W Europie i świecie ukazuje się wiele opracowań, monografii i artykułów, głównie dotyczących kwestii wojskowych i politycznych I wojny światowej. Historycy pomijają natomiast zagadnienia natury gospodarczej. Podobnie jest w Polsce. Brak zainteresowania problematyką ekonomiczną nasi historycy tłumaczyli niedostateczną ilością źródeł, głównie archiwaliów, zniszczonych podczas pierwszej i drugiej wojny światowej. Autor recenzowanej książki udowodnił jednak, że wiele źródeł na tematy gospodarcze czasów Wielkiej Wojny zachowało się, chociaż ich odnalezienie wymagało dużego nakładu pracy. Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Janusza Szczepańskiego Edward Kołodziej (ur. 1940) – historyk i archiwista, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletni pracownik Archiwum Akt Nowych w Warszawie. W latach 1999–2010 wykładowca w Instytucie Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Jego zainteresowania badawcze obejmują głównie historię okresu międzywojennego, zwłaszcza zagadnienia ruchu zawodowego, migracji ludności, dziejów Polonii, działalności polskiej służby dyplomatycznej i konsularnej oraz historię gospodarczą. Autor i redaktor naukowy ponad 250 publikacji naukowych. W 2017 roku w Wydawnictwie Naukowym Scholar ukazała się jego książka Polska i inne państwa wobec problemów reparacji i długów zagranicznych w latach 1918–1939.