Po lewej stronie sali

To jest bolesna książka. Czytasz i boli cię, że takie wydarzenia miały miejsce w Polsce. Mam na myśli oficjalny, państwowy, zadekretowany antysemityzm. Antysemityzm sam w sobie nie jest niczym nowym ani zjawiskiem przeszłym. Skomplikowane są losy Żydów, jak i ich relacji z nie Żydami. Trzeba unikać w tej sprawie łatwych uogólnień i deklaracji. Nie wiem, jak bym się zachował, gdyby w czasie Holokaustu do drzwi mojego mieszkania, w nocy, zapukał kolega Żyd ze studiów prosząc o pomoc, a w sypialni spała moja żona i dwoje moich dzieci. Po prostu nie wiem. Czym innym jest jednak antysemityzm, a czym innym jego instytucjonalizacja. O tym jest ta potrzebna, świetnie udokumentowana i bolesna w czytaniu książka. O instytucjonalizacji antysemityzmu w formie getta ławkowego na polskich uniwersytetach w okresie międzywojnia. Na najlepszych polskich uniwersytetach: w Warszawie, Krakowie, Lwowie i w Wilnie. Zwłaszcza w Wilnie i dlatego książka ma podtytuł „Getto ławkowe w międzywojennym Wilnie”. Patrzę na rysunek na s. 324 książki z podziałem miejsc w salach wykładowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, dokonanym przez Jego Magnificencję Rektora prof. Władysława Szafera, z odręczną notatką „żydzi + inni”. (Tytułowa „lewa strona sali” znajdowała się po lewej stronie z punktu widzenia wykładowcy). A z Wikipedii dowiaduję się, że tenże W. Szafer w okresie okupacji hitlerowskiej pełnił funkcję rektora tajnego UJ. Nie był to więc człowiek bojaźliwy, wręcz przeciwnie. A na s. 389 znajduję zdjęcia trzech żydowskich studentów śmiertelnie pobitych przez innych studentów, polskich kolegów z uczelni. Inteligentne twarze, widać, że to byli ambitni ludzie, szukający swoich szans w życiu dzięki edukacji. Zamiast tego zmarli w wyniku brutalnego pobicia. Byłem na pierwszym roku studiów na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej w czasie tzw. wydarzeń marcowych w 1968 roku. Spora grupa studentów z mojej grupy i roku wyjechała dość szybko za granicę, spotykałem ich w moich imigracyjnych peregrynacjach w USA i w Kanadzie. To byli fantastycznie zdolni inżynierowie i dobrze dali sobie radę w życiu. Jednak żal pozostał i wylewał się z nich po kilku drinkach. W Gmachu Głównym PW znajduje się tablica upamiętniająca studentów z Marca’68. Na UW znajdują się dwie tablice: jedna upamiętnia wydarzenia marcowe, a druga getto ławkowe. Ta druga została zamieszczona na kampusie UW w maju 2023 roku, ta pierwsza już wiele lat temu. Jest w Warszawie jeszcze jedna tablica warta wspomnienia, a mianowicie ta na budynku Dworca Gdańskiego ze słowami pisarza, Henryka Grynberga: „tu więcej zostawili po sobie niż mieli”. Z tego dworca wyjeżdżali w 1968 roku polscy Żydzi „z dokumentem podróży w jedną stronę”. Autorka książki, dr Natalia Judzińska z Instytutu Slawistyki PAN, napisała i dała nam do przemyślenia ważną i potrzebną książkę. Google po wpisaniu „getto ławkowe UJ tablica upamiętniająca” nie podał żadnego wyniku.