Historia psychologii w Europie Środkowej

Historia psychologii w Europie Środkowej, Cezary Domański

Współczesna psychologia naukowa narodziła się na uczelniach Europy Środkowej, a jej pionierami była środkowoeuropejska kadra akademicka. Zapoczątkowany programem „nowej psychologii” Wilhelma Wundta spór o oblicze dyscypliny, który rozgorzał w drugiej połowie XIX wieku w europejskich uniwersytetach, stał się początkiem emancypacji psychologii jako samodzielnej dyscypliny badawczej. Dziś, w czasach prymatu psychologii amerykańskiej, warto przypominać, że kolebką współczesnej psychologii była centralna Europa.

W tej książce przedstawione zostały podstawowe fakty i godne uwagi nazwiska psychologów, którzy żyli i pracowali w Polsce, Niemczech, Austrii, Czechach i Słowacji, na Węgrzech oraz w Słowenii. Jej główne ramy czasowe to okres od 1879 do 1939 roku, a więc od daty zorganizowania przez Wilhelma Wundta w Lipsku pierwszej pracowni psychologicznej do wybuchu drugiej wojny światowej. Obie te daty wytyczają istotny etap w dziejach psychologii.

W wykładzie historii psychologii znalazły się życiorysy osób zajmujących się psychologią, ich teorie i prowadzone przez nich badania oraz wynikające z tej działalności szeroko pojęte związki intelektualne. Wybór nazwisk jest subiektywny. Zostały tu przypomniane również i takie postacie, które nie pojawiają się w innych syntezach dziejów nauki, warto bowiem na historię psychologii spojrzeć sięgając głębiej, niż proponuje to większość dotychczasowych opracowań. Tylko wtedy można w dużej przecież grupie uczonych dostrzec tych, którzy starali się wnieść swój wkład w rozwój psychologii, lecz pozostawali dotąd niezauważeni, a także niedocenieni. Wydaje się, że często jedynym powodem nieobecności pewnych osób w analizach dziejów nauki jest to, że nikt się nimi nie zainteresował, nie przypomniał ich biografii i dokonań. Co roku pojawiają się artykuły mające w tytule przymiotniki „nieznany” lub „zapomniany”, wydobywające z przepastnej historii nauki postaci o istotnym dorobku, a niekiedy ciekawym życiorysie. Zamierzeniem Autora było zaprezentowanie czytelnikom przynajmniej niektórych spośród takich osób.