Szlojme od reb Chaima

Szlojme od reb Chaima, Mendele Mojcher-Sforim

Szlojme od reb Chaima to powieść autobiograficzna Szolema Abramowicza, znanego czytelnikom pod pseudonimem Mendele Mojcher-Sforim. Wspomnienia jednego z najważniejszych współczesnych pisarzy żydowskich koncentrują się na okresie dorastania chłopca z dobrego domu w gminach litewskiej prowincji. Jest to portret małomiasteczkowej społeczności połowy XIX w., odmalowany z charakterystyczną dla Mendelego dbałością o szczegóły etnograficzne. Jednakże w odróżnieniu od wcześniejszych powieści tego autora, znanych z ciętej satyry towarzyszącej krytyce stosunków społecznych, obraz wyłaniający się z autobiografii przepełnia nostalgia. Czytelnik otrzymuje do rąk świadectwo niegdysiejszego świata, ukazujące jego głęboką różnorodność, dni radosne i dni dotknięte grozą życiowych dramatów, postawy ludzi zamożnych i ubogich, codzienność kobiet i mężczyzn.

Tytułowy Szlojmele zderza się z normami narzucanymi przez społeczność i początkowo bardzo dobrze odnajduje się w stworzonych przez nie formach (jako uczeń czy student szkoły talmudycznej). Z biegiem czasu ulega jednak pokusom odkrywania tego, co wykracza poza granice tradycji.

Powieść autobiograficzna Abramowicza, Szlojme od reb Chaima, pisana w latach 1899–1912, jest obecnie uważana za główne źródło informacji na temat jego dzieciństwa i rodziny (autentyczność przedstawionych tam wydarzeń potwierdzili uznani badacze literatury żydowskiej: Max Weinreich, Szmuel Niger, David Aberbach, Jan Schwartz).

W serii ukazały się:

• Ludwig Kalisch, Obrazki z moich lat chłopięcych
• Jecheskiel Kotik, Moje wspomnienia, TOM I
• Najstarsze pamiętniki Żydów krakowskich: Meir ben Jechiel Kadosz z Brodu, Zwój pana Meira, Jom Tow Lipmann Heller, Zwój nienawiści
• Jecheskiel Kotik, Moje wspomnienia, TOM II
• Estera Rachela Kamińska, Boso przez ciernie i kwiaty. Memuary „matki teatru żydowskiego”
• Mordechaj Aron Gincburg, Awiezer. Wyznania maskila
• Beniamin R., „Płonęli gniewem”. Autobiografia młodego Żyda
• Rachela Fajgenberg, Dziewczęce lata. Młodość w poleskim sztetlu
• Kadia Mołodowska, Spadek po pradziadku. Opowieść
• Natan Sternharz, Dni Natana
• Josef R. Ehrlich, Droga mojego życia. Wspomnienia byłego chasyda