Logika sensu

Logika sensu, Gilles Deleuze

Logika sensu to słynne dzieło wczesnego Deleuze’a, pochodzące z okresu prawdziwie heroicznego postmodernizmu i strukturalizmu – z fazy założycielskiej (1969). Tekst nosi wyraźne piętno tego czasu: łączy analizy filozoficzne z literaturoznawczymi, językowymi i pychoanalitycznymi. Tematem jest proces powstawania sensu w różnych dyskursach: w języku potocznym, w literaturze, w baśniach, a także w sferze bezsensu, tj. w szaleństwie. Stałym punktem odniesienia dla Deleuze’a jest tu Lewis Carroll i jego opowieść o Alicji, ale Deleuziański wywód krąży wokół kilku wielkich postaci: Artauda, Husserla, Russela, Leibniza i Gombrowicza.

Książka jest propozycją całościowego projektu ontologicznego, ufundowanego na pojęciu sensu, a nie rzeczywistości. Wiele miejsca zajmują wnikliwe i zaskakujące analizy obszarów „zaburzenia sensu”: alkoholizmu, neuroz i psychoz (na podstawie przypadków Fitzgeralda, Artauda oraz słynnych pacjentów Freuda i Lacana). Część książki poświęcona jest badaniu procesu powstawania sensu w rozwoju osobniczym człowieka: jak dochodzi do tego, że człowiek zaczyna wypowiadać sensowne zdania, w jaki sposób dźwięki wyzwalają się z ciała i stają zdaniami wyposażonymi w sens. Deleuze czerpie tu inspirację z myśli słynnej analityczki dziecięcej, Melanie Klein. Konfrontacja z jej koncepcją daje okazję do barwnych opisów rozwoju niemowlęcia: od fazy schizoidalno-paranoidalnej przez maniakalno-depresyjną do edypalnej.

Gilles Deleuze (1925-1995), wybitny filozof francuski, profesor Université de Paris VII, współtwórca postmodernizmu, przedstawiciel poststrukturalizmu, krytyk materializmu dialektycznego, psychoanalizy i strukturalizmu. Przyjaźnił się z Michelem Foucault. Popełnił samobójstwo, wyskakując z okna. Miał niezwykłą wyobraźnię koncepcyjną i szczególną zdolność tworzenia pojęć. Wiele z nich na stałe weszło do współczesnego dyskursu filozoficznego – kłącze, ciało bez organów, deterytorializacja czy zinterpretowane na nowo pojęcia powtórzenia i różnicy. Autor z jednej strony bardzo modny, z drugiej kontrowersyjny i wyjątkowo trudny.