Zmienne losy Afryki

Zmienne losy Afryki, Meredith Martin

Imponująca rozmachem, pasjonująca i pełna rzetelnej wiedzy panorama dziejów Afryki od starożytności po czasy współczesne. Ceniony historyk Martin Meredith odmalowuje 5000 lat wspólnoty dziejów tego niezwykłego kontynentu i jego mieszkańców. Śledzi powstanie i upadek starożytnych królestw i imperiów, rozprzestrzenianie się religii uniwersalistycznych – chrześcijaństwa i islamu, ukazuje znaczenie bogactw materialnych (ropy, złota, diamentów) oraz wpływ czynników zewnętrznych (odkrywców, misjonarzy, awanturników) na bieg wydarzeń politycznych, społecznych i gospodarczych. Szczególną uwagę poświęca kwestii niewolnictwa oraz konsekwencjom europejskiej kolonizacji, przy czym nie zawęża zjawiska niewolnictwa do handlu transatlantyckiego, lecz przywraca też pamięć o ofiarach – głównie pochodzenia azjatyckiego lub bałkańskiego – berberyjskich korsarzy. Podobnie, omawiając zjawisko kolonializmu, Meredith nie ogranicza się do działań mocarstw zachodnioeuropejskich, ale opisuje też rolę imperium osmańskiego w podboju Afryki. Mocną stroną książki jest galeria barwnych postaci, których sprawczość odbiła się na historii kontynentu; od św. Antoniego – najsławniejszego pustelnika pierwszych wieków chrześcijaństwa, poprzez mansę Musę – władcę średniowiecznego imperium Mali (być może najbogatszego człowieka epoki), po prominentnych polityków afrykańskich, takich jak Nelson Mandela, Kwame Nkrumah, Léopold Senghor czy Félix Houphouët-Boigny, którzy odegrali kluczową rolę w budowie Afryki postkolonialnej. Autor rzetelnie, często surowo, ocenia rolę współczesnych elit afrykańskich, upatrując w nich jedną z przyczyn obecnej sytuacji kontynentu, nie pomija jednak często fatalnych skutków decyzji europejskich kolonizatorów, które legły u podstaw wielu tragedii Afryki, jak choćby w Kongo czy w Rwandzie.